 |
| Γράφει η Ηλιοπούλου Βιολέττα, Κτηνίατρος |
Αιτιολογία και επιζωοτιολογία
Η δερματοφυτίαση αποτελεί μία
σημαντική δερματίτιδα η οποία προκαλείται από μύκητες των γενών Microsporum ή Trichophyton, γνωστά ως δερματόφυτα , που
προσβάλλουν την κερατίνη ουσία και συγκεκριμένα την κεράτινη στοιβάδα της
επιδερμίδας καθώς επίσης τις τρίχες και τα νύχια , τόσο των ζώων (σκύλος, γάτα)
, όσο και του ανθρώπου.
Μερικά είδη προσβάλουν τα ζώα και μπορούν
να μεταδοθούν και στον άνθρωπο (ζωόφιλα). Άλλα διαβιούν σαπροφυτικά στο έδαφος,
από όπου μολύνουν τα ζώα και τον άνθρωπο (γεώφιλα), ενώ ορισμένα προσβάλλουν μόνο
τον άνθρωπο (ανθρωπόφιλα).
Η μόλυνση του ανθρώπου από τα ζώα γίνεται
συνήθως με επαφή του με μολυσμένους σκύλους και γάτες, γι’αυτό και χαρακτηρίζεται
ζωοανθρωπονόσος.
Είναι μία συχνή δερματοπάθεια της
γάτας , και λιγότερο συχνή στον σκύλο, η
οποία εμφανίζεται συχνότερα στα νεαρά ζώα και στις ενήλικες μακρύτριχες γάτες
και δεν προκαλεί συνήθως σοβαρή
διαταραχή στην υγεία της γάτας εκτός αν πρόκειται για ανοσοκατεσταλμένα ζώα
(λευχαιμία FeLV, FIV).
Υπολογίζεται ότι σε ποσοστό περίπου 40%
οι γάτες είναι φορείς δερματοφύτων , ενώ το είδος που απομονώνεται συχνότερα και
είναι ο αιτιολογικός παράγοντας για το μεγαλύτερο ποσοστό των δερματοφυτιάσεων
της γάτας είναι το Microsporum canis.
Ως προδιαθετικοί παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου στα ζώα
αποτελούν οι θερμές ή υγρές συνθήκες στο περιβάλλον που διαβιούν τα ζώα, ο
συνωστισμός ή η επαφή με άλλα ζώα, η κακή περιποίηση του τριχώματος , η
καταπόνηση - stress καθώς ακόμα και η μη ισορροπημένη
διατροφή.
Συμπτώματα
Η κλινική εικόνα παρουσιάζεται με μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων.
Το πιο κλασικό σύμπτωμα είναι μία ή
περισσότερες εστίες αλωπεκίας, καλά περιγεγραμμένες με κυκλικό σχήμα, των
οποίων οι τρίχες είναι σπασμένες ενώ το δέρμα εμφανίζει έντονη απολέπιση. Μερικές
φορές η αλωπεκία μπορεί να είναι αρκετά εκτεταμένη και σοβαρή.
Άλλες φορές μπορεί να παρατηρηθεί
μόνο ξηρή σμηγματόρροια ("πιτυρίδα") ή κεχροειδής δερματίτιδα. Η τελευταία
είναι μία κλινική μορφή δερματίτιδας που παρουσιάζεται με βλατίδες
(“σπυράκια”), συνήθως σε πολλά σημεία του σώματος, και τις οποίες ο ιδιοκτήτης
της γάτας αντιλαμβάνεται όταν χαϊδεύει το ζώο, επειδή δεν είναι συνήθως ορατές
καλυπτόμενες από το τρίχωμα του ζώου.
Σπανιότερα, η δερματοφυτίαση μπορεί
να εμφανιστεί κλινικά ως κνησμώδης εστιακή ή πολυεστιακή δερματίτιδα,
ονυχομυκητίαση (προσβολή των νυχιών) ή ως εξελκωμένα οζίδια. Η τελευταία μορφή
συναντάται συχνότερα στις περσικές γάτες.
Οι αλλοιώσεις εντοπίζονται στο
κεφάλι και κυρίως γύρω από τα μάτια, γύρω από το στόμα και στη βάση των αυτιών.
Τέλος, υπάρχει ένας σημαντικός
αριθμός γάτων που είναι ασυμπτωματικοί φορείς και δεν παρουσιάζουν κανένα
απολύτως σύμπτωμα, γεγονός που είναι πολύ σημαντικό καθώς όπως αναφέρθηκε η
δερματοφυτίαση είναι ζωοανθρωπονόσος.
Θα πρέπει τέλος να αναφέρουμε πως συμπτώματα
όμοια με εκείνα της δερματοφυτίασης μπορεί να προκληθούν και από άλλα αίτια στη
γάτα, γεγονός που καθίσταται απαραίτητη η συμβουλή κτηνιάτρου κάθε φορά που ο
ιδιοκτήτης της γάτας παρατηρήσει οποιαδήποτε αλλοίωση στο δέρμα ή το τρίχωμα
του ζώου του .
Διάγνωση
Η διάγνωση της δερματοφυτίασης , βασίζεται
στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και σε ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις όπως
είναι η εξέταση με την λυχνία Wood, η άμεση μικροσκοπική εξέταση
τριχών ή φολίδων και η καλλιέργεια για μύκητες, και πραγματοποιείται από τον
κτηνίατρο.
Θεραπεία
Μερικές περιπτώσεις εντοπισμένης
δερματοφυτίασης στη γάτα μπορεί να αυτοθεραπευτούν. Όμως, επειδή υπάρχει πάντα
η πιθανότητα μετάδοσης του μύκητα στον άνθρωπο, θα πρέπει να γίνεται θεραπεία
του ζώου σε όλες τις περιπτώσεις.
Όλα τα ζώα που ζουν στον ίδιο χώρο
θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία, ακόμη και αυτά που δεν εμφανίζουν
αλλοιώσεις. Τα ζώα που παρουσιάζουν αλλοιώσεις θα πρέπει να κουρεύονται
προηγουμένως και το τρίχωμα να καταστρέφεται (κάψιμο).
Η θεραπεία των ζώων περιλαμβάνει :
-
την τοπική θεραπεία που γίνεται με μπάνια χρησιμοποιώντας σαμπουάν
που περιέχουν κετοκοναζόλη, χλωρεξιδίνη ή ενιλκοναζόλη, τουλάχιστο δύο φορές
την εβδομάδα.
-
την συστηματική θεραπεία που πραγματοποιείται με χορήγηση από το
στόμα γκριζεοφουλβίνης, κετοκοναζόλης ή ιντρακοναζόλης.
-
το περιβάλλον διαβίωσης των ζώων θα πρέπει να καθαρίζεται και να
απολυμαίνεται σχολαστικά, διότι τα σπόρια των μυκήτων μπορούν να ζήσουν για
μεγάλο χρονικό διάστημα στο περιβάλλον (περισσότερο από ένα έτος). Ο χώρος θα
πρέπει να καθαρίζεται τακτικά με ηλεκτρική σκούπα κενού και οι σακούλες να
καταστρέφονται. Μία φορά την εβδομάδα θα πρέπει να ψεκάζεται ο χώρος, όπου είναι δυνατόν, με
υποχλωριώδες νάτριο ή διάλυμα χλωρεξιδίνης ή ενιλκοναζόλης ή χλωρίνης (1/10).
Τέλος, όσον αφορά την πρόληψη,
κάθε ζώο θα πρέπει να ελέγχεται για δερματόφυτα με καλλιέργεια και να μένει σε
απομόνωση τουλάχιστον για πέντε εβδομάδες. Η καλλιέργεια θα πρέπει να είναι
αρνητική για να θεωρηθεί ότι η γάτα δεν είναι φορέας μυκήτων.
Οι μορφές της νόσου στον άνθρωπο
Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως οι
δερματοφυτιάσεις του ανθρώπου δεν οφείλονται μόνο στη μετάδοση ζωόφιλων μυκήτων
από μολυσμένα ζώα αλλά και ανθρωπόφιλων μυκήτων
από ανθρώπους φορείς ή νοσούντες.
Ανάλογα με την εντόπισή τους , οι δερματοφυτιάσεις
διακρίνονται σε εκείνες του τριχωτού της κεφαλής, του γένειου, του λεπτού δέρματος, των
μηροβουβωνικών πτυχών, του άκρου ποδός, των
νυχιών.
Η προσβολή στα πόδια ( πόδι αθλητή)
μπορεί να εμφανιστεί σα σχισμές ανάμεσα στα δάκτυλα με απολέπιση στις
πελματικές επιφάνειες ή φυσαλίδες ανάμεσα στα δάκτυλα και τα πέλματα. Οι
μεσοδακτύλιες βλάβες μπορεί να είναι κνησμώδεις ή, όταν υπάρχει μικροβιακή
επιμόλυνση, επώδυνες.
Η δερματοφυτίαση στο τριχωτό της
κεφαλής χαρακτηρίζεται από περιοχές αλωπεκίας και απολέπισης.
Η δερματοφυτίαση στο άτριχο δέρμα εμφανίζεται σαν
περιγεγραμμένες βλάβες με ευρεία ποικιλία μορφών. Μπορεί να εμφανιστούν λέπια,
φυσαλίδες ή φλύκταινες. Η δερματοφυτίαση στο γένειο μοιάζει με πυώδη
θυλακίτιδα. Στην ονυχομυκητίαση τα νύχια αποχρωματίζονται ή παχύνονται και
γίνονται εύθραστα και ζαρωμένα.
Η θεραπεία περιλαμβάνει τη
συστηματική αγωγή με αντιμυκητιακά φάρμακα.
Συμπέρασμα
Σε περίπτωση δερματοφυτίασης του
ζώου σας, μην αμελήσετε την άμεση θεραπεία
του . Αν διαθέτετε και άλλα ζώα στον ίδιο χώρο ακόμα και αν δεν παρουσιάζουν
αλλοιώσεις , ακολουθούν και αυτά θεραπεία. Να είστε σχολαστικοί στον καθαρισμό
και απολύμανση του περιβάλλοντος χώρου για να αποτραπεί η μόλυνση του ανθρώπου.
Αν παρουσιάσετε εσείς πρώτοι συμπτώματα δερματοφυτίασης πρώτα ελέγξτε το ζώο
σας στον κτηνίατρο , για την περίπτωση που είναι ασυμπτωματικός φορέας. Μην
ξεχνάτε πως το νόσημα μεταδίδεται και από άνθρωπο σε άνθρωπο, και επισκεφτείτε
δερματολόγο για την αντιμετώπισή του.
